Fransa… Kulelerle yükselen, devrimle şekillenen, sokaklarında bir cumhuriyetin hayaleti dolaşan ülke. Sana “Liberté, Égalité, Fraternité” diye fısıldar. Ama o fısıltının altında başka bir ses daha vardır: “Sen bizden misin?” Çünkü burada vatandaşlık bir kağıt değil. Bir kültürün, bir tarihin, bir acının, bir ritüelin senin üzerinde nasıl durduğunu sınayan görünmez bir mercek vardır. Ve sen o merceğin altına girmek istiyorsan… sadece kuralları değil, kendini de değiştirmeye hazır olmalısın.

Fransa Vatandaşı Olmanın Yolları

Kanunlar açıktır. Ama kültür bulanıktır. Yasal yollar dört ana başlıkta toplanır. Ama her başlığın içinde küçük bir sınav, büyük bir beklenti vardır.

1. Doğumla Vatandaşlık (Droit du sol)

  • Fransa’da doğan ve 18 yaşına kadar sürekli Fransa’da ikamet etmiş biri otomatik olarak vatandaş olabilir.
  • Fransa’da doğan ve ebeveynlerden biri Fransa’da doğmuşsa, vatandaşlık otomatikleşir.

Burada toprak konuşur. Ama geçmişi çağırarak. Sen burada doğmuş olabilirsin… Ama hangi dilde büyüdün? Kimin hikayelerini dinledin? Fransa seni kabul eder, ama seni “anlaması” için bazen bir ömür gerekebilir.

2. Evlilik Yoluyla Vatandaşlık

  • Fransız vatandaşıyla evli olan kişi, 4 yıl birlikte yaşadıktan sonra vatandaşlığa başvurabilir.
  • Başvuru sırasında hala evli olunmalı ve birlikte yaşanıyor olunmalıdır.
  • Başvuru sahibi, Fransız dilini yeterli seviyede bilmeli ve topluma entegre olmalıdır.

Ama burada evlilik sadece birlikte yaşamak değildir. Bu, Fransız kültürünün sessiz sınavına birlikte girme yoludur. Bir baguette’i nasıl tuttuğun, kahveni nasıl içtiğin, cenazelerde nasıl durduğun… Gözlemlenir. Not alınmaz. Ama unutulmaz.

3. Naturalizasyon (Uzun Süreli Yaşama Sonucu Vatandaşlık)

  • Fransa’da en az 5 yıl yasal ve kesintisiz oturum
  • Eğer yüksek lisans eğitimi alınmışsa, süre 2 yıla indirilebilir
  • İyi ahlaki geçmiş (adli sicil)
  • Fransızca B1 seviyesi dil bilgisi (sözlü ve yazılı)
  • Fransız değerlerine, anayasasına ve cumhuriyet ilkelerine bağlılık

Ama burada asıl test, belgelerde değil. O metroda nasıl yürüdüğünde. Bir grev gününde hangi tarafta durduğunda. Bir şarap sofrasında hangi cümleyi kurduğunda yapılır. Çünkü Fransa’da vatandaşlık, sadece “bağlılık” değil… aynı zamanda bir entelektüel koreografidir.

4. İstisnai Hizmetler veya Askerlik Yoluyla

  • Fransa ordusunda hizmet etmek
  • Fransız devleti veya toplumu için “olağanüstü katkı” sunmak

Ama bu yol sana sadece kapıyı açar. Sen o kapının eşiğinde ne kadar bekleyeceğini bilemezsin. Çünkü Fransa seni kahraman olarak çağırabilir… ama seni vatandaş olarak anmak için zaman ister.

Başvuru Süreci

  1. Gerekli belgelerin hazırlanması (doğum belgesi, gelir beyanı, oturum kartı, dil yeterliliği, sabıka kaydı)
  2. Online ya da yerel valilik (préfecture) üzerinden başvuru
  3. Fransa tarihi, yasaları ve kültürü üzerine mülakat (entretien d’assimilation)
  4. Ortalama bekleme süresi: 12–24 ay

Her şey doğruysa, cevap gelir. Ama o cevap bir kutlamayla değil… sadece bir zarfla gelir. İçinde yeni bir kimlik. Ama sen hâlâ aynı insansın. Fransa seni tanıdı. Ama seni kabul etti mi?

Ve Sonra Ne Olur?

Artık Fransız vatandaşısın. Oy verebilirsin. Sosyal haklara erişebilirsin. Ama bir sabah boulangerie’ye girip “bonjour” dediğinde… sana gelen cevap hala “vous êtes d’où exactement?” oluyorsa… Pasaportun kabul edilmiş olabilir. Ama varlığın hâlâ sınanıyordur.

Ve Belki de...

Fransa vatandaşlığı bir hak değil. Bir sınavdır. Ama bu sınavın sonucu asla açıklanmaz. Sen geçtin mi, yoksa sistem sadece seni görmezden mi geldi… bilemezsin. Çünkü Fransa bir kimliği sana verir. Ama aitliği asla vermez. O aidiyet, belki bir camın buğusuna çizilen üç kelimedir: Sen hâlâ izleniyorsun.