Peru... Sadece Machu Picchu’dan ibaret sanıyorsan, bu yazı sana küçük bir şok yaşatabilir. Çünkü burası yalnızca eski uygarlıkların miras bıraktığı taş duvarlar değil; aynı zamanda bürokrasisi karmaşık ama tuhaf derecede açık kapılarla dolu bir ülke. Para kazanmak için garip fırsatların havada uçuştuğu, bir gün And Dağları’nda lama kovalarken, ertesi gün Amazon ormanında internet üzerinden freelance iş kovalamak zorunda kalabileceğin bir yer.
Şimdi arkanı yasla ve dikkatlice oku. Çünkü Peru’nun sana anlatacakları var. Ve bazıları rahatsız edici derecede mantıklı.
Peru Vatandaşlığı: Yasalar Ne Diyor, Gerçekler Ne Gösteriyor?
Peru’da vatandaşlık almak bir Avrupa ülkesi kadar çetrefilli değil. Ama Latin Amerika’nın klasik "hukuki boşlukları" burada da devreye giriyor. Öncelikle üç ana yoldan vatandaşlık elde edebilirsin:
- En yaygın yöntem: En az 2 yıl kesintisiz ikamet ve yasal oturum. Bu süre sonunda vatandaşlık için başvurabiliyorsun.
- Perulu biriyle evlilik: 2 yıl evli kalmak şartıyla vatandaşlık başvurusu yapılabilir.
- Yatırım yolu: Asgari sermaye yatırımı ya da şirket kurma yoluyla oturum, ardından vatandaşlık başvurusu.
Ama burası Peru… Sistemin yazdığıyla, sistemin işlediği arasında gizli bir Amazon Nehri akıyor. Yani teorik olarak her şey düzenli görünse de, pratikte "bir tanıdık" devreye girdi mi işler hızla çözülüyor. Bürokrasiyle pazarlık yapabildiğin nadir ülkelerden biri.
Peru’da Para Kazanmak: Dışarıdan Bakıldığında Yoksulluk, İçeriden Bakıldığında Altın Madenleri
Ülkenin büyük kısmı düşük gelirli olabilir ama dışarıdan gelen biri için sistemin açıkları çok fazla. İşte Peru’da nasıl para kazanılır sorusunun cevabı, seni hem şaşırtacak hem de biraz güldürecek:
- Freelance çalışmak: Web tasarımı, grafik tasarım, çeviri gibi işlerde dolar kazanan biri, Peru'da mini bir kral gibi yaşar.
- Yabancı Dil Eğitimi: İngilizce veya başka bir dil bilen bir yabancı için özel ders piyasası oldukça canlı.
- Turizm: Kendi rehberliğini yapabilir, Airbnb deneyimleri sunabilir, hatta Amazon safarileri bile organize edebilirsin.
- Organik Ürün İhracatı: Kinoa, chia tohumu, kakao gibi ürünleri doğrudan çiftçiden alıp yurt dışına satabilirsin.
Peru’da önemli olan kural şu: Sistem kendi içinde çalışmıyor gibi görünür ama sen dışarıdan bir oyun kurucu olarak gelirsen, herkes seni izler. Hatta bazen taklit eder.
Yaşam Şartları: Yoksul ama Mutlu Bir Dünya
Peru'nun şehirleri arasında ciddi farklar var. Lima’da yaşamak İstanbul'da yaşamak gibi: gürültü, kalabalık, gece uykusuzluk. Ama Arequipa ya da Cusco gibi şehirlerde hayat daha dingin.
Genel olarak yaşam koşulları Türkiye'ye kıyasla hem daha ucuz hem daha basit. Kira, ulaşım, yemek ucuz; ama bazı ürünlerde (elektronik gibi) ciddi vergiler var.
Elektrik arada kesilir. Su bazen akmaz. Ama doğa hep orada, devasa bir güç gibi seni izler. Ve belki de insanı en çok etkileyen şey bu: Modern hayatın ezici ağırlığı olmadan yaşamak. Her şeyin bozuk ama bir şekilde akıyor olması.
İnsan Kalitesi: Beklentiyi Düşür, Sürprize Hazır Ol
Perulular sıcakkanlı, ama aynı zamanda çekingen. Güven yavaş kazanılır. İlk etapta "soğuk insanlar" gibi gelir ama zamanla seni evine, hatta düğününe bile çağırabilir.
Ancak eğitim düzeyi ve dünya görüşü bölgeden bölgeye çok değişken. Bazı bölgelerde insanlarla yüksek entelektüel sohbetlere girebilirken, bazı yerlerde hâlâ büyüyle hastalık tedavi ediliyor. Gerçekten.
Peru’nun Para Birimi: Sol (S/)
Para birimi Sol. Dolar karşısında oldukça dalgalı. Genellikle 1 USD = 3.5-4.0 Sol arasında gidip geliyor. Ancak dolar kazanan bir yabancı için Peru tam anlamıyla ekonomik bir oyun alanı.
Asgari ücret düşük. Ortalama maaşlar da öyle. Ama sen yurt dışından iş getiriyorsan, veya dışa yönelik çalışıyorsan, kendine mikro bir imparatorluk kurabilirsin.
Ekonomi: Kayıt Dışı Cenneti
Peru ekonomisi temel olarak şu dört şeye dayanır:
- Maden: Altın, gümüş, bakır. Yeraltı kaynakları çok güçlüdür.
- Tarım: Kinoa, mısır, patates, kahve ve kakao ihracatında önemli bir ülkedir.
- Turizm: Machu Picchu, Amazon, Nazca Çizgileri gibi cazibe merkezleri turizmi besler.
- Kayıt dışı ekonomi: Tahminen ekonominin %60’ı resmî olmayan şekilde döner.
Bu ne demek biliyor musun? Peru’da "resmiyet" sadece kâğıt üstünde vardır. Gerçekte işler çoğu zaman senin ikna gücün, sabrın ve stratejinle yürür.
Peru’da Yaşamak Zevkli mi?
Sorunun cevabı: Hangi ruh hâlinde olduğuna bağlı.
Eğer düzen, hız, konfor ve sabit maaş senin için her şeyse: Peru cehennem gibi gelebilir.
Ama eğer doğayla iç içe, daha sade, daha az tüketen ama daha çok hisseden bir hayat istiyorsan: Peru cennet gibi gelebilir.
Burada yaşamak, sıradanlıktan kaçmak isteyenler için bir çeşit anti-kahraman hikâyesidir. Sanki hayatın alışıldık tüm kurallarına ters ama bir şekilde daha gerçek bir yerde yaşıyormuşsun gibi.
Peru’da Neden Yaşanır?
İşte bu sorunun cevabı herkesi çarpabilir. Peru’da yaşanır çünkü:
- Kendini yeniden tanımlamak istersin.
- Şehirlerin seni sıkıştırdığı modern kafesten kaçmak istersin.
- Gerçek doğayı, gerçek insanları, gerçek yavaşlığı deneyimlemek istersin.
- Ve bazen de sadece... neden olmasın diye yaşarsın.
Çünkü Peru bir cevap değildir. Peru, soru sorman için ortam sağlar. Neden koşturuyorum? Neden her şeye sahip olunca mutlu olmuyorum? Neden kendimi doğada daha huzurlu hissediyorum? Neden bazı insanlar hiçbir şeye sahip olmadan daha mutlu görünüyor?
Ve o soruların içinde kaybolurken, belki de bulduğun tek şey şu olur: Artık aramak istemediğini fark edersin.
